Άσμα Ασμάτων

Άσμα Ασμάτων

Απεικόνιση για το εισαγωγικό εδάφιο του Άσματος Ασμάτων στον περγαμηνό κώδικα Rotschild Mahzor, ο οποίος προέρχεται από τη Φλωρεντία, χρονολογείται το 1492 και φυλάσσεται στο Μουσείο τής Διασποράς στο Τελ Αβίβ.
Τίτλος	שיר השירים
Γλώσσα	Εβραϊκά
Προηγούμενο	Εκκλησιαστής
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Άσμα Ασμάτων (= «τραγούδι των τραγουδιών», εβρ. Shir HaShirim) είναι ένα από τα 49 βιβλία του κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης.

Σύμφωνα με την ιουδαϊκή κατάταξη των βιβλικών έργων, το Άσμα Ασμάτων ανήκει στην τρίτη ομάδα των βιβλίων της Εβραϊκής Βίβλου, τα «Αγιόγραφα», ενώ σύμφωνα με τη χριστιανική, στη δεύτερη ομάδα, στα «Ποιητικά-διδακτικά» βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης.

Η έκφραση «άσμα ασμάτων», με την οποία επιγράφεται το έργο, είναι εβραϊσμός. Με ανάλογους συνδυασμούς ίδιων λέξεων, όπου η δεύτερη τίθεται σε γενική πληθυντικού (πρβλ. «άγια των αγίων»), δηλώνεται η υπέρθεση, οπότε ο τίτλος του βιβλίου σημαίνει: «Το πιο όμορφο τραγούδι».

Το βιβλίο συνιστά πιθανότατα μια ανθολογία ερωτικών ή γαμήλιων τραγουδιών, στα οποία υμνείται σε ποικίλους τόνους, με ζωηρές και, πολλές φορές, τολμηρές εικόνες και σε ωραιότατη λυρική γλώσσα ο έρωτας και τα δυνατά συναισθήματα που συνδέονται με αυτόν. Η θέση ενός τέτοιου βιβλίου στην Αγία Γραφή προκαλεί συχνά έκπληξη στον αναγνώστη. Παρ' όλα αυτά ο έρωτας, όπως και όλα τα αγνά συναισθήματα που συνδέουν τους ανθρώπους μεταξύ τους, συνιστούν δώρα του Θεού και από την άποψη αυτή η εξύμνησή τους δε θα μπορούσε να απουσιάζει από τη Βίβλο. Από την άλλη μεριά η συζυγική αγάπη ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα απεικονίζει στα βιβλικά κείμενα τη σχέση Θεού-Ισραήλ^[1] και Χριστού-Εκκλησίας^[2]. Έτσι το περιεχόμενο του βιβλίου κατανοήθηκε τόσο από τους Ιουδαίους, όσο και από τους Χριστιανούς, ως αλληγορική έκφραση των σχέσεων αυτών. Ως προς τον συγγραφέα του έργου, αν και η παράδοση το αποδίδει στον ίδιο τον Σολομώντα, εντούτοις σύγχρονοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι πρέπει να ανήκει σε μεταγενέστερη του Σολομώντα εποχή, εφόσον η σχέση του Θεού με το Ισραήλ παρομοιάζεται με αυτή της συζυγικής από τον προφήτη Ωσηέ^[3], που έζησε δύο περίπου αιώνες αργότερα και καταγόταν επίσης από τη φυλή του Ισσάχαρ.

Επειδή το θέμα όλων των τραγουδιών είναι το ίδιο, μόνο υποθέσεις μπορούν να γίνουν σχετικά με τον αριθμό τους. Συνήθως αναγνωρίζονται έξι άσματα:

• 1ο άσμα: 1,1-2,7
• 2ο άσμα: 2,8-3,5
• 3ο άσμα: 3,6-5,1
• 4ο άσμα: 5,2-6,3
• 5ο άσμα: 6,4-8,7
• 6ο άσμα: 8,8-14.

Το κείμενο έχει μεταφράσει στη νεοελληνική ο Γιώργος Σεφέρης, ενώ ανάλογες μεταφράσεις είναι αυτές που έχουν εκπονήσει και οι Μιχάλης Γκανάς, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Γιωσέφ Ελιγιά, Χαράλαμπος Μαγουλάς.

Εκτενή ερμηνευτικά σχόλια στο βιβλίο έχει γράψει ο Χρήστος Γιανναράς.^[4]

Με τον τίτλο «Άσμα ασμάτων» επιγράφει μια σύνθεσή του ο Μίκης Θεοδωράκης, στην οποία έχει μελοποιήσει στίχους που έχει γράψει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης.

Αποσπάσματα από το Άσμα Aσμάτων, στο πρωτότυπο της μετάφρασης των Εβδομήκοντα, έχει μελοποιήσει και συμπεριλάβει στον Μεγάλο ερωτικό ο Μάνος Χατζιδάκις, υπό τον τίτλο «Κραταιά ως θάνατος αγάπη».

Τον Απρίλιο του 2016 παρουσιάστηκε στη σκηνή του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν με μορφή χορικού και στη μετάφραση του Γ. Σεφέρη, το Άσμα Ασμάτων, από σπουδαστές-απόφοιτους της ομώνυμης σχολής.

• ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ (Παλαιά και Καινή Διαθήκη, Μετάφραση από τα πρωτότυπα κείμενα). 1997: Ελληνική Βιβλική Εταιρία. 

• Άσμα Ασμάτων: Μαζί με το κείμενο των Εβδομήκοντα, μετάφρ. Γ. Σεφέρης, εκδ. «Ίκαρος», Αθήνα 2005
• Άσμα Ασμάτων, διασκευή Μιχάλης Γκανάς, εκδ. «Μελάνι», Αθήνα 2005
• Άσμα Ασμάτων, μετάφρ. Λευτέρης Παπαδόπουλος, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1995
• Άσμα Ασμάτων, μετάφρ. Γιωσέφ Ελιγιά, εκδ. Μπαρμπουνάκης Μανώλης, Αθήνα 1968
• Κίρκης Κεφαλέα: Κραταιά ως θάνατος η αγάπη. Το Άσμα ασμάτων στη Νεοελληνική Λογοτεχνία, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2015
• Αθανασίου Π. Χαστούπη: Το βιβλίον του `Ασματος των ασμάτων: Μετάφρασις εκ του εβραϊκού πρωτοτύπου μετά κριτικών αποκαταστάσεων, Ιδρυτική έκδοση, Αθήνα 1970
• Άσμα Ασμάτων μετάφρ. Χαράλαμπος Μαγουλάς, εκδ. «Εστία», Αθήνα 2017

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Song of Solomon στο Wikimedia Commons